Błogosławiona Bronisława

– urodziła się w pierwszych latach XIII stulecia (przyjmuje się rok 1204) jako córka Stanisława Odrowąża Prandoty i Anny z Gryffitów-Jaksów na Śląsku opolskim. W szesnastym wieku roku swojego życia wstąpiła do klasztoru Panien Norbertanek na Zwierzyńcu pod Krakowem. Tam przez czterdzieści lat jaśniała heroicznymi cnotami zjednoczeniem z Bogiem, który powołał ją do siebie 29 sierpnia 1259 roku. 23 sierpnia 1839 roku Święta Kongregacja Obrzędów zatwierdziła wydanym dekretem cześć oddawaną przez sześć wieków Bronisławie. Ojciec Święty Grzegorz XVI zaliczył ją do rzędu Błogosławionych Patronów Polski.

KALENDARIUM ŻYCIA I KULTU BL. BRONISLAWY

patronki Zwierzyńca, Krakowa i Polski

Wczesne średniowiecze, w którym żyła i działała bł. Bronisława, jest epoką, z której niewiele świadectw źródłowych zachowało się do naszych czasów. Wiedza o świątobliwej norbertance ze Zwierzyńca w znacznej mierze opiera się na tradycji historycznej, podaniach
i legendach.

1203 (ok.)

Bł. Bronisława, patronka dobrej sławy i cierpiących, urodziła się w Kamieniu Śląskim koło Opola. Pochodziła z rodziny szlacheckiej. Ojcem jej był Stanisław Prandota herbu Odrowąż, zwany Miłosławem, a matką – Anna z Jaksów herbu Gryf. Jej pradziad Jaksa Gryfita
z Miechowa, rycerz wojen krzyżowych, był fundatorem Klasztoru Norbertanek w Krakowie na Zwierzyńcu w latach 1162-1164.

1219 (ok.)

W wieku 16 lat opuściła dom rodzinny i wstąpiła do Klasztoru SS. Norbertanek w Krakowie
na Zwierzyńcu, gdzie wiodła życie zakonne przez 40 lat.

1224

W czasie zarazy z wielkim zaangażowaniem służyła chorym, rozdawała leki i ubrania, karmiła głodnych.

1241

Wiosną Tatarzy napadli na Kraków. Jako przełożona konwentu (magistra), jak głosi legenda, wraz z siostrami zbiegła w pobliskie gęste lasy. Zakonnice dotarty do skał, które pozamykały się nad nimi i przez to je ochroniły. Miejsce ich ukrycia w Lesie Wolskim nosi nazwę Panieńskie Skały i do dziś jest chętnie odwiedzane przez krakowian i turystów.

1257

15 sierpnia, w święto Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny, Bronisława miała wizję
o św. Jacku Odrowążu, dominikaninie, którego legenda wiąże węzłem pokrewieństwa
z Bronisławą. Klęcząc w chórze zakonnym ujrzała go prowadzonego przez Matkę Boską
do chwały niebieskiej. Chcąc przekonać się czy św. Jacek rzeczywiście opuścił ziemię,
wraz z dwiema siostrami udała się do Klasztoru Dominikanów w Krakowie, gdzie zastała braci zakonnych i tłum osób przygotowujących się do pogrzebu św. Jacka.

1259

W ostatnich miesiącach życia bardzo przeżywała wieść o nadciągającej znów hordzie tatarskiej. Martwiła się tym, co miało wkrótce nastąpić. Pewnego dnia udała się na swoje ulubione wzgórze Sikornik, gdzie zwykle szukała ukojenia w modlitwie. Tam ujrzała Jezusa Chrystusa z krzyżem w ręku, który pocieszył ją słowami: Bronisławo, krzyż mój jest twoim krzyżem, ale też i chwała moja twoją będzie chwałą. Zmarła 29 sierpnia kilka miesięcy przed przekroczeniem zamarzniętej Wisły przez Tatarów. Miejsce jej modlitw, a jak niektórzy przekazują i śmierci na wzgórzu Sikornik, zwanym też Górą św. Bronisławy, stało się przedmiotem kultu i pielgrzymek. Ludzie, którzy w trudnym czasie wojen tatarskich
i zamieszek krajowych doznali jej dobroci i opieki, z ufnością wzywali jej pomocy, wierząc,
że jest w niebie i oręduje tam za nimi.

1594

Wraz ze wszczęciem przez dominikanów intensywnych starań o kanonizację św. Jacka, popartą prośbą króla Zygmunta Starego do Stolicy Apostolskiej, rosła żywa legenda o jej świętości, zwłaszcza, gdy rozeszła się szeroko wieść o jej relacji z widzenia pośmiertnej chwały brata Jacka.

17 kwietnia odbyty się uroczystości kanonizacyjne św. Jacka, które rozsławiły też
bł. Bronisławy, a siostry zakonne zostały zmobilizowane do poszukiwania jej grobu. Czczono ją przez kolejne wieki, a szczególnie wtedy, gdy kraj nawiedzały klęski żywiołowe i najazdy nieprzyjacielskie.

1604

Poszukiwanie grobu bł. Bronisławy zostało uwieńczone 14 października, gdy za rządów ksieni Doroty Kątskiej, kiedy przeprowadzano remont kościoła klasztornego Norbertanek, w niszy tkwiącej w murach, pochodzących z II połowy wieku XIII, znaleziono trumienkę ze szczątkami bł. Bronisławy. Przeniesiono je na nowe miejsce obok ołtarza św. Anny (później św. Jacka).

1662

Po raz pierwszy nazwał ją błogosławioną P.H. Pruszcz w wydanym w Krakowie druku: Forteca duchowna Królestwa Polskiego.

1683

Na wzgórze Sikornik pod krzyż pielgrzymowała w dniu 3 września królowa Maria Kazimiera (Marysieńka) z synem królewiczem Aleksandrem i dworem królewskim, aby
za wstawiennictwem bł. Bronisławy modlić się o zwycięstwo męża króla Jana III Sobieskiego w bitwie z nawałą turecką pod Wiedniem.

1702 – 1703

Ks. Herman Suchodemski, norbertanin, jako proboszcz parafii zwierzynieckiej wybudował
na górze Sikornik kaplicę w miejscu, gdzie dotąd stał krzyż, pod którym, jak głosi podanie, modliła się Bronisława. Do kaplicy garnęła się pobożna ludność, zwłaszcza w czasie klęsk pomoru. W latach 1703-1839 kapliczka na Sikorniku stała się małym sanktuarium Krakowa. Od r. 1705 zmierzały tu uroczyste procesje z kościoła klasztornego do kaplicy na górze,
przy udziale licznej rzeszy krakowian i mieszkańców okolicznych wsi.

1707

Straszna morowa zaraza pochłonęła tysiące istnień ludzkich, których zwłoki wywożono poza Kraków drabiniastymi wozami. Do kaplicy na Sikorniku spieszyły z żarliwą modlitwą liczne pielgrzymki prosząc bł. Bronisławę o wstawiennictwo do Boga. Zaraza wkrótce ustała. 1732 Kazimiera, wnuczka króla Jana III Sobieskiego i królowej Marii Kazimiery, wstąpiła
do zwierzynieckiego klasztoru Norbertanek, otrzymując imię zakonne Kunegunda. Wniosła
w posagu, m.in. modlitewnik swojej babki, którego nieliczne karty są przechowywane do dziś w zbiorach klasztornych.

1759

Chcąc uczcić 500-letnią rocznicę zgonu bł. Bronisławy – Petronela Poniatowska, ksieni klasztoru zwierzynieckiego, przebudowała kapliczkę i ozdobiła ją nowymi malowidłami. Stare wyposażenie przeniesiono do klasztoru. Wystarała się też u władz kościelnych o pozwolenie odprawiania w niej mszy św. 23 września poświęcono kaplicę. W dniu tym odbyła się wielka procesja ku czci Bronisławy z udziałem norbertanów i dominikanów. Trasa procesji wiodła
z kościoła św. Trójcy w Krakowie na Sikornik, dzisiejszymi ulicami: Zwierzyniecką, Kościuszki, św. Bronisławy i aleją Waszyngtona.

1778

Obok kaplicy zamieszkał pustelnik, szlachcic litewski, Kazimierz Milewicz. Wcześniej, w śnie miał widzenie góry otoczonej niezwykłą jasnością, a na jej szczycie ujrzał rozmodloną zakonnicę w białym habicie. Jednocześnie usłyszał głos: W tym miejscu twoje zbawienie. Szukał tego miejsca po całym świecie, nie wyłączając Rzymu i dopiero w kaplicy
bł. Bronisławy pod Krakowem rozpoznał miejsce ze swojego widzenia. Osiadł tu jako pustelnik.

1782

Podczas odbudowy kościoła klasztornego na Zwierzyńcu, zniszczonego w czasie potopu szwedzkiego, w ołtarzu bocznym odnaleziono szczątki Bronisławy, po których ślad, na skutek licznych najazdów i nieszczęść spadających na klasztor, zaginął.

1787

23 czerwca kaplicę na Sikorniku odwiedził podczas swego jedynego pobytu w Krakowie król Stanisław August Poniatowski. Wracając konno z klasztoru oo. Kamedułów na Bielanach,
z miejsca, gdzie wzniesiono później Kopiec Kościuszki, podziwiał panoramę Krakowa i słuchał donośnego głosu dzwonu Zygmunta, który odezwał się na nieszpory w wigilię św. Jana. Tutaj też przyjął dwóch cudzoziemskich posłów. Na koniec obdarował hojną jałmużną bytującego przy kapliczce pustelnika. Po tej wizycie brat monarchy – prymas Michał Jerzy Poniatowski – wydał dekret zezwalający na powtórne odnowienie i rozbudowę kaplicy.

1789

W Krakowie ukazał się Żywot wielebnej Sługi Bożej Bronisławy z Odrowążów Prandocianki, zakonu premonstr. S.O. Norberta panny, klasztoru Zwierzynieckiego profeski, autorstwa Wawrzyńca Teleszyńskiego. W tym czasie powstały też: hymn, litania i modlitwy ku czci Bronisławy.

1797

Po III rozbiorze Polski siostry norbertanki musiały bronić kaplicy na Sikorniku przed grożącą konfiskatą. Proboszczowi zwierzynieckiemu ks. Melchiorowi Wyżykowskiemu, norbertaninowi, Austriacy przystali rozkaz, aby bezzwłocznie opróżnił ten drogi sercu Polaków przybytek modlitwy. Kaplica bł. Bronisławy miała być przeznaczona na prochownię. Liczne protesty z klasztoru i probostwa do władz austriackich, nawet do samego cesarza Franciszka 1, odniosły skutek. Rozkaz cofnięto.

1820 – 1823

Naród postanowił uczcić Tadeusza Kościuszkę pomnikiem. Senat Wolnego Miasta Krakowa zdecydował usypać na Sikorniku Kopiec-Mogiłę ku jego czci. W hołdzie dla bohatera Konwent Norbertanek wydzielił bezpłatnie ze swoich gruntów miejsce pod budowę Kopca i drogę
do niego prowadzącą, a także dwie morgi pola do pozyskiwania ziemi. Klasztor wymówił sobie tylko nietykalność kapliczki.

1838

Rozpoczęto starania o wyniesienie na ołtarze bł. Bronisławy. Tą sprawą zajęła się ówczesna ksieni zwierzynieckiego klasztoru Ewa Stobiecka. W celu przeprowadzenia oficjalnej beatyfikacji Bronisławy, ksieni powołała postulatora ks. Józefa Pawłowskiego, kanonika kolegiaty Wszystkich Świętych w Krakowie. Zamierzenie poparł biskup krakowski Karol Skórkowski, przebywający na wygnaniu w Opawie oraz sufragan Franciszek Zglenicki,
który pełnił zastępczo funkcję administratora diecezji.

1839

Wzrastający stale kult został zalegalizowany Dekretem papieża Grzegorza XVI,
który 23 sierpnia uznał Bronisławę za błogosławioną. Dekret sankcjonował oddawaną
od sześciu blisko wieków cześć bł. Bronisławie. 31 sierpnia Kongregacja Obrzędów zatwierdziła pacierze kapłańskie ku czci bł. Bronisławy dla polskich klasztorów norbertanek
i mszę św. dla diecezji krakowskiej. Dzień święta bł. Bronisławy ustanowiono na 3 września,
a od r. 1885 przeniesiono na 1 września. Papież jako miejsce kultu określił kościół zwierzyniecki pod wezwaniem św. Jana Chrzciciela i św. Augustyna.

1840

W dniach 3, 4, 5 września odbyły się wielkie uroczystości beatyfikacyjne. Do odświętnie przybranego Krakowa przybyli wierni ze wszystkich ziem polskich, a także z terenów Słowacji, Moraw i Węgier. Fakt ten upamiętnił ówcześnie A. Pietrzykowski w litografii, przedstawiającej tę uroczystość, odbywającą się przed fasadą kościoła Dominikanów
w Krakowie, skąd miała wyruszyć procesja do klasztoru zwierzynieckiego i na Sikornik,
z udziałem licznych rzesz ze sztandarami i feretronami.

1852

Fort nr 2 Twierdzy Kraków, nazwany „Kościuszko”, Austriacy zlokalizowali w wybitnie strategicznym miejscu, jakim jest wzgórze bł. Bronisławy. Po zbudowaniu fortu zaborcze władze wojskowe utrudniały dostęp do kapliczki pielgrzymom licznie odwiedzającym Kopiec Kościuszki. Według świadectwa Ambrożego Grabowskiego na murze starej kaplicy można było odczytać wyryty ręką anonimowego pielgrzyma następujący epigram: Cny Kościuszko! Waleczny zaszczycie Polaków Wielbiąc Twą cnotę wzniósł Ci tę Mogiłę Kraków

1854 – 1861

Podczas budowy fortyfikacji okalających Kopiec Kościuszki została zburzona przez Austriaków stara kaplica wraz z pustelnią. W jej miejsce, dzięki staraniom Komitetu Kopca Kościuszki działającego od r. 1820, w latach 1856 – 1861, na koszt rządu austriackiego wybudowano nową do dziś istniejącą neogotycką kaplicę bł. Bronisławy wkomponowaną w mur oporowy Kopca. Powstała ona wg projektu znanego krakowskiego architekta Feliksa Księżarskiego (1820-1884). Poświęcenie kaplicy miało miejsce 13 września 1861. W kaplicy umieszczono ołtarz z obrazem przedstawiającym bł. Bronisławę, której objawia się Trójca Święta. Obraz namalował w r. 1860 Franz Dobyaschafsky (1818-1867) z Wiednia. Oryginał jest przechowywany w Klasztorze SS. Norbertanek w Krakowie. W nowej kaplicy dawnym zwyczajem w dniach 1, 2, 3, września odbywały się nabożeństwa parafialne, która to tradycja jest zachowana do dziś.

1892

Cały Zakon premonstrateński (norbertański) przyjął bł. Bronisławę do brewiarza i Mszału Świętego.

1919

Po I wojnie światowej następuje wzmożenie kultu bł. Bronisławy, jej grób stał się miejscem pielgrzymek przybywających z całej Polski. Za patronkę obrały Bronisławę,
m.in.: Stowarzyszenie dla Pracujących w Chorzowie (1920), Patronat we Lwowie (1920), Stowarzyszenie Młodych Polek w Poznaniu (1926), Stowarzyszenie Panien w Paryżu (1926).

1921

W dwudziestoleciu międzywojennym na prośbę dowódcy pułku stacjonującego
w poaustriackim forcie, otaczającym Kopiec Kościuszki, opieka nad kaplicą została powierzona 5. Pułkowi Saperów. Odprawiano tu nabożeństwa dla polskich żołnierzy.

1930

Kult bł. Bronisławy rozwijał się także w parafiach polskich w USA: Buffalo, Detroit i Lyndora, gdzie gorliwym głosicielem jej czci był ks. Antoni Gonet. Kościoły pod wezwaniem
bł. Bronisławy powstały w Chicago i Ploter.

1935

W ramach przygotowań do obchodów stulecia ogłoszenia Bronisławy błogosławioną, kaplicę odnowiono.

1939

1 września postanowiono uczcić rocznicę beatyfikacji bł. Bronisławy. Uroczystą mszę św. konwentualną miał odprawić arcybiskup metropolita krakowski ks. Adam Stefan Sapieha, jednak poranek jubileuszowy zakłócił nalot niemieckich samolotów oznajmujących wybuch
II wojny światowej. Uroczystości nie odbyły się.

1945

Zabudowania forteczne zajął hitlerowski okupant.

1976

Według opisu naocznego świadka s. Hiacynty (Marii Mazepy), norbertanki, kaplica była pozbawiona wyposażenia, z wybitymi szybami, zawilgocona, pełniła funkcję magazynu materiałów budowlanych.

1978

W kolejnych latach staraniem Komitetu Kopca Kościuszki przeprowadzono remont konserwatorski kaplicy.

1992

Nastąpiło ożywienie starań o wznowienie procesu kanonizacyjnego krakowskiej norbertanki.

1995

Staraniem Komitetu Kopca Kościuszki dokonano kompleksowego remontu kaplicy wraz
z elewacją.

 

Obecnie kult bł. Bronisławy koncentruje się w kościele klasztornym SS. Norbertanek
na Zwierzyńcu, przy ołtarzu z trumienką, zawierającą relikwie Błogosławionej. Przez cały rok, we wtorki, o godz. 19.00 od 1934 roku [obecnie o godz. 18:00] odprawiana jest nieustanna nowenna o uproszenie łask za pośrednictwem bł. Bronisławy i w intencji jej kanonizacji, poprzedzona dziewięciodniową nowenną. W dniach 1, 2, 3 września każdego roku w kościele pod wezwaniem św. Jana Chrzciciela i św. Augustyna na Zwierzyńcu jest obchodzone Triduum ku Jej czci, a w kaplicy bł. Bronisławy pod Kopcem Kościuszki odprawiana jest uroczysta msza św. o godz. 8.00.